بادام (.Prunus dulcis Mill) یکی از مهم ترین میوه های خشک دنیا می باشد. اکثر ارقام و ژنوتیپ های بادام حساس به سرمازدگی بهاره، زود تا متوسط گل، اکثراً خودناسازگار و برخی دگرناسازگار هستند. از اهداف مهم اصلاحی در بادام، انتخاب ارقام و ژنوتیپ های دیرگل، خودسازگار با خصوصیات خشک میوه و مغز مناسب می باشد. در این تحقیق در آزمایش اول تنوع ژنتیکی 100 رقم و ژنوتیپ بذری بادام با استفاده از صفات ریخت شناسی بر اساس توصیفگر بین المللی بادام جهت انتخاب ارقام و ژنوتیپ های برتر موردبررسی قرار گرفت. تجزیه آماری شامل فراوانی صفات، آمار توصیفی، همبستگی ساده بین صفات، تجزیه خوشه ای و تجزیه به عامل ها بر اساس 65 صفت کمی و کیفی انجام شد. نتایج آزمایش اول نشان داد بیشترین وزن مغز با72/5 گرم در ژنوتیپ شماره 38 (38MSK) و کمترین وزن مغز با 79/0 گرم در ژنوتیپ شماره 48 (48MSK) به دست آمد. همچنین بیشترین درصد روغن به میزان 10/55 درصد در ژنوتیپ شماره 70 (70MSK) و کمترین درصد روغن مغز با 29 درصد در ژنوتیپ شماره 7 (7MSK) به دست آمد. ضرایب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که بین برخی صفات اندازه گیری شده رویشی، خشک میوه و مغز همبستگی مثبت و منفی معنی داری وجود داشت. تجزیه کلاستر در فاصله 25 اقلیدوسی، ارقام و ژنوتیپ ها را به دو گروه اصلی تقسیم کرد که از عوامل مهم تفکیک ژنوتیپ ها از یکدیگر صفاتی مثل شکل جوانه گل، درصد گل دوتایی در یک جوانه، اندازه میوه سبز، شکل میوه سبز، درصد میوه های دوقلو، اندازه مغز، رنگ، طول و عرض مغز بودند. با کاهش فاصله اقلیدوسی از 25 به 5 ارقام و ژنوتیپ ها به شش گروه اصلی تقسیم شدند که از عوامل مهم تفکیک ارقام و ژنو تیپ ها از یکدیگر صفاتی ازجمله تراکم شاخ وبرگ، طول، عرض، نسبت طول به عرض و رنگ برگ، طول دمبرگ، زمان رسیدن میوه و اندازه خشک میوه بودند. تجزیه به عامل ها صفات مورد ارزیابی را به 11 عامل اصلی کاهش داد که در مجموع 17/61 درصد واریانس کل را توجیه نمودند. بر اساس نتایج به دست آمده ژنوتیپ های 36MSK ، 38MSK، 71MSK، 79MSK، 80MSK، 98MSK، 99MSK از نظر خصوصیت خشک میوه و وزن مغز برتر از سایر ژنوتیپ های موردبررسی بودند، همچنین ژنوتیپ های 57MSK، 58MSK، 70MSK از نظر میزان درصد روغن برتر از سایر ژنوتیپ ها بودندکه می توانند در برنامه اصلاحی بادام مورداستفاده قرار بگیرند. در آزمایش دوم ر
