مجتبی یاری

هدف: تغییر اقلیم موجب شده است تا تلاش های پژوهشی بسیاری معطوف به معرفی علف مناسب برای جایگزینی با علف رایج در جیره نشخوارکنندگان شود. در ایران ، کشت یونجه در دهه گذشته به دلیل کمبود آب به شدت محدودشده درحالی که یونجه بخش مهمی از علوفه جیره گاوها است. این پژوهش به منظور ارزیابی عملکرد زراعی، خصوصیات گیاه شناسی، ویژگی های شیمیایی و تغذیهای دو رقم ماشک علوفهای )ماشک معمولی ) Vicia sativa (( و ماشک گل خوشهای ) Vicia villosa ( و یک رقم نخود علوفهای ) Pisum arvense ( در مقایسه با یونجه ) Medicago sativa ( انجام شد. روش پژوهش: آزمایش به صورت یک طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار آزمایشی در سال 1399 اجرا و هر علف آزمایشی به مساحت یک هکتار کشت شد. مقدار بذر استفاده شده 60 کیلوگرم در هکتار و نوع خاک رسی لومی بود. از هیچ کودی در آزمایش استفاده نشد و ماشک و نخود علوفه ای در - 50 درصد گلدهی و یونجه در اوایل گلدهی برداشت شد. یافته ها: به لحاظ تولید علوفه تازه و خشک عملکرد ماشک گلخوشهای در بین سایر علفها بالاتر بود ( 05 / 0 > p(. هم چنین شاخصهای بهرهوری فیزیکی و اقتصادی به ازای هر واحد آب مصرفی برای ماشک گلخوشه ای بیش ترین و برای یونجه کم ترین بود ) 05 / 0 > p(. درصد ماده آلی در علوفه یونجه و نخود )به ترتیب 6 / 89 و 5 / 89 درصد ماده خشک( از ماشک گل خوشهای و معمولی )به ترتیب 6 / 86 و 4 / 85 درصد ماده خشک( بیش تر بود. پروتئین خام در علوفه ماشک معمولی 2 / 27 و در علف یونجه 9 / 17 درصد ماده خشک بود و نخود علوفهای ) 1 / 22 ( و ماشک گلخوشهای ) 7 / 22 ( مابین این دو بودند. بیش ترین NDF در علف ماشک گلخوشهای و یونجه )به ترتیب 1 / 41 و 2 / 41 درصد( و کم ترین NDF در علف ماشک معمولی با 6 / 36 درصد ماده خشک بود. در یونجه نسبت پروتئین محلول )بخش A ) کم تر ولی نسبت بخش B2 ، B3 و C بیش تر از نخود و ارقام ماشک علوفهای بود. پتانسیل مصرف خوراک، ماده خشک و کل مواد مغذی قابل هضم، کیفیت نسبی علوفه، انرژی خالص شیردهی و شاخص نسبی کیفیت محاسبه شده برای ماشک معمولی بالاتر از سایر علفها بود ) 05 / 0 > p .) نتیجه گیری: تلفیق نتایج به دستبه دست آمده روی صفات زراعی، بهرهوری استفاده از آب و ارزش تغذیهای در این مطالعه، ماشک و نخود علوفه ای را جایگزین بالقوهای برای یونجه در جیره گاوهای شیری معرفی میکند. پیشنهاد میشود برای تعیین اثرات عملکردی و نیز سطح مطلوب استفاده از آن ها در جیره، مطالعات روی دام زنده نیز انجام شود.