محبوبه ضرابی

در مقایسه با سایر عناصر غذایی پرمصرف، فسفر غیرمتحرک‎ترین ماده مغذی برای گیاهان در اکثر شرایط خاکی است. یکی از استراتژی های گیاهان برای افزایش فراهمی فسفر در خاک ترشح اسید های آلی با وزن ملکولی کم می باشد. به منظور بررسی اثر اسید های آلی شامل اسید استیک (مونوکربوکسیلیک)، اسید مالیک (دی کربوکسیلیک) و اسید سیتریک (تری کربوکسیلیک) در جذب فسفر توسط خاک در حضور کلرید کلسیم 01/0 مولار، آزمایش هم دمای جذب فسفر در 10 خاک از تاکستان های شهرستان ملایر استان همدان، در حضور سه سطح 0 و 5 و 10 میلی مول بر لیتر از اسید ها در غلظت های مختلف فسفر (0تا 200 میلی گرم بر لیتر) انجام شد. داده های جذب فسفر بر معادلات خطی، لنگ مویر، فروندلیچ و ون های برازش داده شدند. معادله های خطی، فروندلیچ و ون های بخوبی توانستند داده های جذب را توصیف نمایند. میانگین ضریب جذب معادله فروندلیچ، نیاز استاندارد فسفر و ظرفیت بافری فسفر در خاک های شاهد به ترتیب 1/74 لیتر بر کیلوگرم، 5/28 میلی گرم بر کیلوگرم و 7/38 لیتر بر کیلوگرم به دست آمد. حضور اسیدهای آلی موجب کاهش ضریب جذب، نیاز استاندارد فسفر و ظرفیت بافری فسفر در خاک های مورد مطالعه شد. کاهش ضرایب در غلظت 10 میلی مول بر لیتر اسیدها بیشتر از غلظت 5 میلی مول بر لیتر اسید بود. توالی کاهش ضرایب به صورت اسید سیتریک> اسید مالیک> اسید استیک به دست آمد. میانگین ضریب جذب در غلظت 5 میلی مول بر لیتر از اسیدهای استیک، مالیک و سیتریک به ترتیب 4/63، 5/38 و6/32 و در غلظت 10میلی مول بر لیتر از اسیدها به ترتیب 5/48، 6/53 و 9/32 لیتر بر کیلوگرم بدست آمد. میانگین درصد کاهش نیاز استاندارد فسفر نسبت به خاک های شاهد در غلظت 5 مولار اسیدهای استیک، مالیک و سیتریک به ترتیب 6/6، 9/45 و 5/51 و در غلظت 10 میلی مول بر لیتر به ترتیب 3/33، 1/23 و1/49 به دست آمد. میانگین ظرفیت بافری فسفر در غلظت 5 میلی مول بر لیتر اسیدهای استیک، مالیک و سیتریک به ترتیب 1/21، 3/42 و 5/69 درصد و در غلظت 10 مولار به ترتیب 0/32، 8/55 و 9/66 درصد نسبت به خاک شاهد کاهش یافت. بین ضریب جذب معادله فروندلیچ در حضور اسید استیک 10 میلی مول بر لیتر با مقدار رس ( 05/ 0P≥ ) و ضریب b معادله ون های در حضور اسید استیک 5 میلی مول بر لیتر با مقدار رس خاک ها ( 05/ 0P≥ ) همبستگی معنی داری به دست آمد. نتایج مطالعات نشان داد،