محبوبه ضرابی

بور عنصری است که حد سمیت و کمبودش خیلی به هم نزدیک می باشد. سمیت بور در خاک های خشک عمدتاً بدلیل بالا بودن غلظت بور در آب آبیاری است. اگر غلظت بور در آب آبیاری زیاد باشد، بور در خاک تجمع پیدا کرده و بر اثر جذب زیاد توسط گیاه، ایجاد مسمومیت می کند. مطالعه حاضر جهت بررسی حذف بور از آب و خاک با استفاده از کربن لوله ای نانو چند دیواره، اکسید مس نانو، بیوچار و ورمی کمپوست انجام شد. به منظور بهینه سازی شرایط جذب در بخش آب تاثیر عواملی از قبیل پ هاش، غظت جاذب، زمان و دما مورد بررسی قرار گرفت. شرایط بهینه شامل غلظت جاذب 5/1 و 5/0گرم در لیتر به ترتیب برای اکسید مس و کربن لوله ای نانو، پ هاش 7، دمای 25 درجه سانتی گراد و زمان تماس 90 دقیقه بود که بر اساس این شرایط بهینه ایزوترم ساده و رقابتی بور (هومات، سیترات، فسفات و سولفات) مورد مطالعه قرار داده شد. ایزوترم جذب در هر دو حالت ساده و رقابتی با غلظت های 2، 4، 6، 8 و 10 میلی گرم بر لیتر انجام گرفت. در غلظت 10 میلی گرم بر لیتر در حالت ساده و رقابتی (هومات، سیترات، فسفات و سولفات) برای کربن لوله ای نانوظرفیت جذب به ترتیب 7/9، 0/3، 4/6، 7/8 و 5/6 میلی گرم در گرم و برای اکسید مس 5/3، 0/3، 8/2، 0/3 و 5/3 میلی گرم بر گرم بوده است. داده های بدست آمده بر معادله فروندلیچ در مقایسه با لانگ مویر بهتر برازش پیدا نمودند. برای بررسی اثر زمان، داده ها بر مدل شبه مرتبه دوم در مقایسه با شبه مرتبه اول بهتر برازش پیدا کردند. در بخش خاک، از بین تیمارها با کربن لوله ای نانو، بیوچار و ورمی کمپوست بیشترین میزان جذب از 0/68 در خاک شاهد به 5/78 میلی گرم بر کیلو گرم خاک در تیمار با کربن لوله ای نانو افزایش یافت. آبشویی بور در ستون خاک بدون تیمار نانو ذره سریع تر از خاک تیمار شده با کربن لوله ای نانوبوده است. ضریب تاخیرحاصل از منحنی دررو به ترتیب برای خاک شاهد و تیمار شده باکربن لوله ای نانو برابر با 8/2 و 3/11 بود که نشان دهنده جذب بیشتر بور در ستون خاکتیمار شده با کربن لوله ای نانو بود. در بررسی جزءبندی بور در خاک نشان داده شده با اضافه کردن کربن لوله ای نانو، ورمی کمپوست و بیوچار سهم هر جزء در غلظت 10 میلی گرم بر لیتر ایزوترم برابر با مقدار زیر می باشد. برای اجزای تبادلی، کربناته، اکسیدی، آلی و باقیمانده برای کربن لوله ای نانو برابر با 7/3، 8/6، 6/40،