شهریار مهدوی

هدف از مطالعه حاضر مقایسه سینتیک رهاسازی فسفر از 5 نمونه خاک سطحی قلیایی (30-0 سانتی متر) و 5 نمونه خاک سطحی اسیدی (30-0سانتی متر) تیمار شده با بیوچار پوست چوبی گردو و بیوچار باگاس نیشکر، به مدت سه ماه است. تغییرات فسفر فراهم، pH و EC در خاک های شاهد و تیمار شده قبل و بعد از سه ماه انکوباسیون اندازه گیری شد. مطالعات سینتیک رهاسازی فسفر از خاک های شاهد و تیمار شده، توسط عصاره گیر بیکربنات سدیم نیم نرمال در مدت زمان 15 تا 5640 دقیقه در فواصل زمانی 15 دقیقه ای انجام شد. سینتیک رهاسازی فسفر با استفاده از معادلات مرتبه صفر، اول، دوم، الوویچ ساده، تابع توانی و پخشیدگی پارابولیک بررسی شد. به منظور بررسی اثر بیوچار بر توزیع شیمیایی فسفر در خاک های تیمارشده، جزء بندی فسفر در خاک های شاهد و تیمار شده پس از انکوباسیون انجام شد. بعد از سه ماه انکوباسیون، pH و EC در خاک های تیمار شده افزایش یافت. میزان افزایش pH و میانگین مقدار فسفر رهاشده در خاک های اسیدی تیمار شده بیشتر از خاک های قلیایی تیمار شده به دست آمد. بر اساس ضریب تبیین به دست آمده، معادله الوویچ ساده (R2=0.95)، بهترین معادله توصیف کننده رهاسازی انتخاب شد و احتمالا فرآیند رهاسازی فسفر از خاک ها، تحت تاثیر فرآیند پخشیدگی می باشد. میانگین ثابت سرعت رهاسازی حاصل از معادله الوویچ ساده در خاک های قلیایی شاهد، تیمارشده با بیوچار پوست چوبی گردو و باگاس نیشکر به ترتیب 03/13، 12/15 و 34/18 میلی گرم بر کیلوگرمبر ساعتبه دست آمد. ثابت سرعت رهاسازی حاصل از معادله الوویچ ساده در خاک های اسیدی تیمار شده، در مقایسه با خاک های قلیایی بیشتر بود. با اضافه نمودن بیوچار پوست چوبی گردو و باگاس نیشکر اجزاء شیمیایی مختلف فسفر افزایش یافت. ترتیب فراوانی اجزاء شیمیایی فسفر در خاک های قلیایی تیمار شده بصورت، جزء باقیمانده> جزء پیوندی با کربنات کلسیم> جزء پیوندی با اکسیدهای آهن و آلومینیوم> جزء محلول و تبادلی و در خاک های اسیدی تیمار شده بصورت، جزء باقیمانده> جزء پیوندی با اکسیدهای آهن و آلومینیوم> جزء پیوندی با کربنات کلسیم> جزء محلول و تبادلی به-دست آمد. تاثیر بیوچار بر فراهمی فسفر در خاک های اسیدی بیشتر از خاک های قلیایی بودو بیوچار باگاس نیشکر تاثیر بیشتری بر فراهمی فسفر داشت. این اطلاعات می تواند در مدیریت مصرف کودهای شیمیایی فسفر در خاک ها