شهریار مهدوی

تغییر کاربری اراضی فاکتوری مؤثر بر هدرروی حاصلخیزی خاک، از جمله عناصر غذایی پرمصرف می باشد. پتاسیم از جمله عناصر غذایی پرمصرف ضروری برای رشد گیاه است، کهتوزیع آن در خاک به کانی های رس، کوددهی، درجه هوازدگی، نوع کاربری، شرایط اقلیمی و آبشویی بستگی دارد. هدف از این تحقیق بررسی شکل های متفاوت پتاسیم در سه کاربری مختلف مرتع، کشاورزی و پارک جنگلی در دو عمق سطحی (15-0 سانتی متری) و زیرسطحی (30-15 سانتی متری) در شهر اشترینان واقع در استان لرستان بود.نمونه برداری در سه کاربری در 45 نقطه در دو عمق انجام شد. برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و هم چنین شکل های متفاوت پتاسیم در آزمایشگاه اندازه گیری شدند. مطالعات کانی شناسی با کمک دستگاه پراش پرتو ایکس انجام شد. نتایج نشان داد که بالاترینمیانگین پتاسیم محلول (9/15 میلی گرم برکیلوگرم)، غیرتبادلی (5/627 میلی گرم برکیلوگرم) و شبه ساختمانی (2/3563 میلی گرم برکیلوگرم) را کاربری پارک جنگلیو بالاترین پتاسیم تبادلی (484 میلی گرم برکیلوگرم) را کاربری مرتع به خود اختصاص داده است. تمامشکل های پتاسیم به غیر از پتاسیم ساختاری با افزایش عمق، کاهش داشتند. اثرکاربری در تمامی شکل های پتاسیم دارای تفاوت معنی داری در سطح یک درصد بود، اما عمق اثر معنی داری بر روی شکل های متفاوت پتاسیم نداشت. نتایج همبستگی نشان داد که پتاسیم محلول تنها با پتاسیم تبادلی رابطه مثبت معنی دار دارد (**4 /0r2=). بین پتاسیم شبه ساختاری با پتاسیم تبادلی (01/0p< ، **4 /0r2=) و غیرتبادلی(05/0p< ، *3 /0r2=)رابطه مثبت معنی دار دیده شد. هم چنین رس و ظرفیت تبادل کاتیونی با پتاسیم تبادلی، غیرتبادلی و ساختمانیرابطه مثبت معنی داری در سطح یک درصد نشان دادند. نتایج کانی شناسی نیز نشان داد که ورمی کولیت و اسمکتیت کانی های کنترل کننده پتاسیم تبادلیدر کاربری مرتع و اسمکتیت و ایلایت، کانی های اصلی کنترل کننده پتاسیم غیرتبادلی و ساختاریدر پارک جنگلی هستند.تغییر کاربری اراضی از مرتع به کشاورزی در دراز مدت منجر به کاهش تمام شکل های پتاسیمشده، در حالی که تغییر به پارک جنگلی برخی شکل های پتاسیم را افزایش داده است. کشت زارعی طولانی مدت باعث کاهش عناصر غذایی و کیفیت حاصلخیزی خاک می گردد.