سابقه و هدف: نیتروژن یکی از عنصرهای غذایی اصلی و ضروری در عین حال پرنیازترین عنصر برای رشد گیاهان زراعی بوده و کاربرد منطقی آن به طورمعمول باعث افزایش عملکرد غده در سیب زمینی می شود. به طور کلی، تولید سیب زمینی در خاکهای سبک، با کاربرد بالای کود نیتروژن و انجام آبیاریهای مکرر همراه است. در ایران در سالهای اخیر به کارگیری فناوری نانو مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به ضرورت توصیه غذایی در اکثر کشتها و تحقیقات محدود در رابطه با کارایی نانوکودها به ویژه نانوکودهای نیتروژندار بر عملکرد گیاهان زراعی، این پژوهش با هدف بررسی کارایی دو نوع نانوکود نیتروژن، کود اوره با پوشش گوگردی و کود رایج اوره در گیاه سیب زمینی طراحی و اجرا شد.مواد و روش ها: این آزمایش دو ساله و در سال های92-1391 با کشت غدههای بذری گواهی شده رقم آگریا در لایسیمترهای زهکش دار مستقر در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا اجرا شد. تیمارهای کودی شامل چهار تیمار نانوکلات نیتروژن، نانوکلات نیتروژن گوگرددار، اوره با پوشش گوگردی و اوره معمولی، در سه سطح 46، 92 و 138 کیلوگرم نیتروژن خالص بر هکتار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بود. در این تحقیق شاخص های کارایی نیتروژن، نیتروژن برگ، نیترات غده و میزان عملکرد غده اندازه گیری شد. شاخص های کارایی نیتروژن شامل کارایی زراعی کاربرد نیتروژن (A-NUE)، کارایی اقتصادی کاربرد نیتروژن (E-NUE)، درصد جذب نیتروژن (NUP)، کارایی زراعی-فیزیولوژیکی کاربرد نیتروژن (A-PNUE) و کارایی اقتصادی -فیزیولوژیکی کاربرد نیتروژن (E-PNUE) بودند.نتایج و بحث: بررسیها نشان داد که بیشترین عملکرد غده در هر دو سال کشت به تیمارهای کودی نانوکیلیت نیتروژن و نانوکلات نیتروژن گوگردی تعلق داشت. به همین ترتیب بیشترین میزان شاخص های کارایی نیتروژن در هر دو سال کشت برای تولید محصول سیب زمینی به کودهای نانو در اولویت اول و در برخی موارد معدود به اوره پوششدار مربوط بود. بیشترین عملکرد اقتصادی غده با کاربرد 138 کیلوگرم نیتروژن از تیمار نانوکلات نیتروژن به دست آمد شد. کمترین میزان عملکرد غده به سطح 138 کیلو گرم نیتروژن تیمار کود اوره معمولی اختصاص یافت. کارایی کاربرد، کارایی زراعی و درصد جذب نیتروژن با افزایش میزان نیتروژن در همه تیمارها کاهش یافت.
