ثمر مرتضوی

رودخانه ها از مهم ترین منابع آبی مورد استفاده در بخش های آشامیدنی، کشاورزی و صنعت به حساب می آیند که ورود آلاینده ها به آن ها باعث تغییرات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می شود. لذا شناسایی و حذف آلاینده ها از محیط آبی برای بهبود کیفیت آب می تواند گامی موثر در حمایت از ارزش های اکولوژیکی رودخانه ها باشد. هدف از این مطالعه بررسی پارامترهای کمی و کیفی آب و رسوب رودخانه گاماسیاب و مدل سازی غشا با استفاده از نرم افزار Flex PDE است. به علت هم جواری این رودخانه با اراضی کشاورزی، کارخانه های صنعتی از قبیل کارخانه قند و پتروشیمی بیستون و سرازیر شدن پسماندهای شیمیایی به آن ، در معرض آلودگی قرار دارد. با توجه به اهمیت و نقش اساسی رودخانه گاماسیاب در زیست بوم منطقه و تنوع گونه های گیاهی و جانوری، پایش و کنترل ورودی رودخانه به منظور حفظ و نگهداری آن از انواع آلودگی بسیار حیاتی و ضروری است. به این منظور با توجه به طول منطقه، 15 ایستگاه مطالعاتی انتخاب و نمونه برداری از آب و رسوب رودخانه گاماسیاب با سه تکرار در دو فصل بهار و تابستان در سال 1398 انجام شد. پارامترهای دما، اسیدیته، شوری، اکسیژن محلول، کل جامدات محلول و هدایت الکتریکی، فسفات، نیترات، سولفات، سدیم، پتاسیم در آب و غلظت فلزات سنگین (کروم، آهن، منگنز، روی، نیکل و مس) در آب و رسوب مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفت. نتایج مقایسه مقادیر پارامترهای کیفی آب در دو فصل نشان داد که بین نتایج دو فصل اختلاف معنی داری وجود دارد. همچنین بررسی همبستگی بین فلزات سنگین آب و رسوب نشان داد بین این دو پارامتر همبستگی منفی وجود دارد. نتایج بررسی فلزات سنگین در رسوب در ایستگاه های مختلف حاکی از آن بود که به جز فلز کروم، غلظت سایر فلزات در فصل تابستان به مراتب بیشتر از فصل بهار است. پس از بررسی نتایج و مقایسه آن ها با استانداردهای جهانی مشخص شد وضعیت آب رودخانه در محدوده استاندارد قرار دارد. در این راستا به دلیل عدم وجود آلایند ه ای شاخص جهت مدل سازی غشا با قابلیت حذف اختصاصی، با در نظر گرفتن شرایط کلی بدست آمده با استفاده از روابط و معادلات حاکم بر سیالات به مدل سازی غشا با استفاده از نرم افزار Flex PDE پرداخته شد. غشای طراحی شده در دو مقدار تخلخل نانومتری و میلی متری با دو تابع سینوسی درجه دو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از مدل سازی غشا