|
عنوان
|
ارزیابی تغییرات زمانی - مکانی و روند کیفیت آب سطحی رودخانه های ورودی به خلیج فارس با استفاده از تکنیک های آماری چند متغیره و شاخص های آلودگی آب (مطالعه موردی: رودخانه های کارون، دز و کرخه)
|
|
نوع پژوهش
|
طرح پژوهشی خاتمه یافته
|
|
کلیدواژه‌ها
|
کیفیت آب، تکنیکهای آماری چند متغیره، آنالیز روند، شاخصهای کیفیت آب، تکنیکهای آماری چند متغیره، ،GISرودخانه کرخه، کارون، دز
|
|
چکیده
|
کاهش کیفیت منابع آب سطحی در سال های اخیر به یک نگرانی اساسی تبدیل شده است. بنابراین، نیاز به ارزیابی تغییرات مکانی - زمانی کیفیت آب رودخانه ها و نیز بررسی و شناسایی مهم ترین پارامترها و عوامل مؤثر بر کیفیت آب رودخانه ها جهت مصارف مختلف ایجاد شده است. در مطالعه حاضر به منظور پایش کیفیت آب سطحی رودخانه کرخه، کارون و دز، مجموعه ای از داده های کیفیت آب این رودخانه ها حاوی 16 پارامتر ثبت شده در طی 17 سال (1398-1382) از ایستگاه های پایش مختلف از سازمان آب و برق استان خوزستان تهیه گردید. سپس جهت بررسی این مجموع داده ها از آنالیز روند، تکنیک های آماری چند متغیره و نیز به کارگیری برخی از شاخص ها جهت ارزیابی تناسب کیفیت آب رودخانه ها برای اهداف شرب و آبیاری استفاده شد. نتایج بررسی روند نشان داد که الگوی تغییرات پارامترها در مقیاس های سالانه و فصلی مشابه هم بوده است، و به جز پارامتر pH، سایر پارامترهای کیفیت آب از قبیل EC، TDS، SO42-، Ca2+ و سختی کلسیم به طور معنی داری افزایش یافتند. تجزیه و تحلیل PCA در دو رودخانه کرخه و دز سه مؤلفه اصلی و رودخانه کارون دو مؤلفه اصلی را به عنوان مسئول ساختار داده ها شناسایی کرد که به ترتیب 65/77، 87/88 و درصد از واریانس کل کیفیت آب را توضیح می دهند. براساس نتایج این آنالیز، TDS، EC، HCO3- و pH مهم ترین پارامترهای این مؤلفه ها بودند که سهم قابل توجهی در تغییرات فضایی کیفیت آب سطحی رودخانه ها دارند. براساس یافته ها، میانگین کلی شاخص کیفیت آب (WQI) در رودخانه کارون 34/125 و در رودخانه دز 46/83 محاسبه شد که بیانگر درجه کیفیت آب "نامناسب" (100WQI>75) رودخانه دز برای شرب است. به علاوه، در این مطالعه بررسی و آنالیز رگرسیون خطی کاتیون ها، آنیون ها و سایر پارامترها به عنوان متغیر وابسته در مقابل دبی رودخانه به عنوان متغیر مستقل، همبستگی منفی را نشان داد. براساس یافته ها، میانگین کلی شاخص کیفیت آب (WQI) در رودخانه کارون 34/125 و در رودخانه دز 46/83 محاسبه شد که بیانگر درجه کیفیت آب "نامناسب" (100WQI>75) رودخانه دز برای شرب است. همچنین پارامترهای SAR، Na%، MH، PI، KR، PS و EC نیز جهت ارزیابی مطلوبیت رودخانه ها برای اهداف آبیاری محاسبه شد. نتایج این پارا
|
|
پژوهشگران
|
علیرضا ایلدرمی (نفر اول)، نسرین حسن زاده (همکار)
|