مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی قلمرو بیابان و شدت خشکی در حوزۀ آبخیز شراء همدان با استفاده از شاخص های ژئومورفولوژی
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	ژئومورفولوژی، بیابان، خشکی، دشت شرا، همدان.
چکیده	با بررسی ویژگی های ژئومورفولوژی یک ناحیه شامل تیپ ها، واحدها و رخساره ها می توان مناطق بیابانی و چگونگی پیدایش آن ها را شناسایی کرد. در این تحقیق، با استفاده از داده های ژئومورفولوژی، دشت شراء در استان همدان مورد بررسی قرار گرفت و قلمرو مناطق بیابانی در آن مشخص شد. شدت خشکی اقلیمی و نقش خشکسالی ها در تقویت شرایط بیابانی این دشت مورد 1 موقعیت و مرزهای دشت مورد نظر تعیین شد، سپس : بررسی قرار گرفت. به این منظور، با استفاده از نقشه های توپوگرافی 25000 ENVI سال 1390 و با استفاده از نرم افزار T SPO و TM 1 و تصاویر ماهوارهای : با استفاده از عکس های هوایی 20000 ویژگی های توپوگرافی، زمین شناسی، کاربری اراضی، فرسایش و هیدرولوژی بررسی و نقشه های مربوط با استفاده از نرم افزار فراوانی و SPI تهیه شد. به منظور تعیین شدت خشکی در منطقه از روش مدالوس استفاده شد. با استفاده از شاخص ArcGIS9 تداوم خشکسالی ها و با استفاده از آزمون من کندال روند تغییرات دما، بارش و خشکسالی ها بررسی شد. با توجه به ویژگی های هیدروژئومورفولوژی، کلیماتولوژی و مورفودینامیکی، این منطقه به صورت کشیده، تکوین یافته و اشکال، واحدها، تیپ ها و رخساره های ژئومورفولوژیکی شبیه آنچه در مناطق مرکزی ایران به چشم میخورد، قابل تفکیک و تشخیص است. واحدهای ژئومورفولوژیکی دشت شراء به دو واحد دشت و پلإیا تقسیم شده است. از تیپ های قابل تشخیص واحد دشت می توان به مخروط افکنه و دشت سر و از واحد شبه پلإیا می توان به کویر و بیابان اشاره کرد. رخسارۀ مخروط افکنه های دانه ریز، دشت سر انتهایی، تراس های آبرفتی، تپه شاهدها، پهنه های رسی و نمکی، از ویژگی های ژئومورفولوژیکی دشت بیابانی است که به خوبی در منطقه تفکیک پذیرند. با توجه به چنین ویژگی هایی، دشت شراء مبتنی بر شاخص های ژئومورفولوژی جزء یکی از مناطق شبه بیابانی کشور است که در شرایط شکننده از جهت خشکی قرار گرفته و فراوانی و تداوم خشکسالی ها، کاهش معنی دار بارش و افزایش معنی دار دما در دهه های اخیر، بر شدت خشکی منطقه افزوده است.
پژوهشگران	علیرضا ایلدرمی (نفر اول)، حمید نوری (نفر دوم)