مشخصات پژوهش

عنوان	اثر تنش شوری بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گیاه جو (Hordeum vulgare L.)در سیستم هواکشت
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	پروتئین‌های محلول، رنگیزه‌های فتوسنتزی، سیستم دفاع آنتی‌اکسیدانی، کشت بدون خاک
چکیده	مقدمه: جو (Hordeum vulgare L.) چهارمین غله مهم در سراسر جهان است. این گیاه یکی از مقاو‌م‌ترین گیاهان به تنش شوری در بین غلات محسوب می‌شود. تنش شوری یکی از مهم‌ترین تنش‌های غیرزیستی است که باعث کاهش شدید عملکرد و کیفیت محصول گیاهان زراعی می‌شود. بنابراین، شوری تهدیدی جدی برای کشاورزی محسوب می‌شود. هواکشت یک سیستم هیدروپونیک است که در آن ریشه‌های گیاه در هوا معلق می‌شوند و به طور متناوب با محلول غنی از مواد مغذی و با استفاده از یک تایمر و پمپ به صورت پاشش کود، آبیاری می‌شوند. این پژوهش با هدف بررسی اثر سطوح مختلف تنش شوری و نوع رقم بر برخی صفات فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشیمیایی گیاه جو در سیستم هواکشت در شرایط گلخانه انجام شد. مواد و روش‌ها: ﺟﻬﺖ بررسی اﺛﺮ رقم بر برخی وﯾژگیﻫﺎی ﻣﻮرﻓﻮ-ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾک گیاه جو در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﺷﻮری، آزﻣﺎﯾشی در سیستم هواکشت بصورت ﻓﺎکتوریل و در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح کاملا ﺗﺼﺎدفی ﺑﺎ شش ﺗکرار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. فاکتور اول، رقم در دو سطح (شامل ارقام سرارود و بهمن) و فاکتور دوم شوری در 4 سطح (شامل 0، 5، 10 و 15 دسی‌زیمنس بر متر) بودند. ابتدا بذرها را جوانه‌دار کرده و سپس گیاهچه‌های یکنواخت انتخاب و در گلدان‌های کوچک قرار داده شدند. پس از چند روز، نشاها به سیستم هواکشت منتقل شدند. سیستم هواکشت در یک محفظه رشد (هر واحد با ابعاد ۱۰۰ × ۱۰۰ × ۱۲۰ سانتی‌متر؛ عمق × عرض × طول) با کنترل برخی عوامل محیطی مانند دما و دوره نوری ایجاد شد. ریشه‌های جو نیز هر ۲۰ دقیقه به مدت ۲۰ ثانیه با محلول هوگلند اسپری شدند و محلول غذایی هفتگی تعویض گردید. یک هفته پس از استقرار گیاهان در سیستم هواکشت، اعمال تیمارهای شوری آغاز شد. یک ماه پس از اعمال تنش شوری صفات وزن تر و خشک ریشه و اندام‌هوایی، ارتفاع گیاه، طول و حجم ریشه، رنگیزه‌های فتوسنتزی، میزان پرولین، میزان قند محلول، پروتئین، آنزیم‌های آنتی اکسیدان و نسبت پتاسیم به سدیم اندازه‌گیری شدند. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثرات اصلی و اثر متقابل تنش شوری و رقم بر صفات وزن تر و خشک ریشه و اندام‌هوایی، ارتفاع گیاه، طول و حجم ریشه، رنگیزه‌های فتوسنتزی، میزان پرولین، میزان قند محلول، پروتئین، آنزیم‌های آنتی اکسیدان و نسبت پتاسیم به سدیم معنی‌دار شد. با افزایش غلظت کلرید سدیم، میزان وزن تر و خشک ریشه و اندام‌هوایی، ارتفاع گیاه، طول و حجم ریشه، کلروفیل a و b، پروتئین و نسبت پتاسیم به سدیم در هر دو رقم مورد مطالعه کاهش یافت و میزان پرولین، قند محلول، آنزیم‌های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز افزایش یافت. از بین دو رقم مورد بررسی رقم سرارود نسبت به رقم بهمن نسبت به تنش شوری، متحمل‌تر بود. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که ﺗﻨﺶ ﺷﻮری ﺑﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺻﻔﺎت ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در هر دو رقم ﺗﺄﺛﯿﺮ منفی داﺷﺖ. براساس نتایج مطالعه حاضر می‌توان نتیجه گرفت که رقم سرارود کمتر تحت تأثیر تنش شوری قرار گرفته است و تحمل بالاتری نسبت به رقم بهمن داشته است. این یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که استفاده از سیستم هواکشت می‌تواند به بهبود مطالعات ریشه کمک کند و ابزار مفیدی برای غربال‌گری اولیه ارقام بخصوص از نظر صفات ریشه باشد.
پژوهشگران	مهدی قبولی (نفر سوم)، زهرا موحدی (نفر اول)، احمد معینی (نفر دوم)، سمانه خلیلی (نفر چهارم)